Τριπόταμος

Το παραδοσιακό Κυκλαδίτικο χωριό Τριπόταμος έχει στην πλάτη του, προς Βορρά, τον επιβλητικό γρανιτένιο, γυμνό βράχο του Εξώμβουργου, με τα ερείπια της Μεσαιωνικής πόλης της Τήνου και τα ευρήματα της πόλης των Προϊστορικών και Γεωμετρικών χρόνων, που αποκαλύφθηκαν μετά τις ανασκαφές της αρχαιολόγου κας Νότας Κούρου, στους πρόποδές του. Προς το νότο, ανοίγεται η θέα προς το Μοναστήρι της Αγίας Πελαγίας, το Αιγαίο Πέλαγος και το νησιωτικό σύμπλεγμα της Δήλου.

Έχει δομή φρουριακού τύπου, με εισόδους από τη δύση, το βορρά και την ανατολή. Πρόκειται για μια δαιδαλώδη, χειροποίητη, λιθόκτιστη κατασκευή, με θολωτούς, σκεπαστούς δρόμους και σταυροδρόμια και υπερκείμενα τα ανώγεια των σπιτιών, που συνέβαλε στην προστασία των κατοίκων από τις πειρατικές επιδρομές.

Η ραχοκοκαλιά του χωριού, ο κεντρικός άξονας-δρόμος, με κατεύθυνση από ανατολή προς δύση, διατρέχει το χωριό και διασταυρώνεται με κλιμακωτούς παράδρομους και στοές, που εμπλέκονται μέσα στο συνεκτικό δομικό ιστό του, χωρίς ενδιάμεσα κενά.

Οι κάτοικοι του χωριού λειτουργούν αιώνες, σαν μια μεγάλη οικογένεια σφιχτά δεμένοι κοινωνικά, με τις τοπικές παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα τους. Η αρχιτεκτονική δομή του χωριού μορφοποιείται στην κοινωνική συνοχή τους. Το έθιμο του «Κάβου», που ζωντανεύει την ημέρα των Χριστουγέννων κάθε χρόνο, συνεχίζεται την Πρωτοχρονιά και εξακολουθεί όλο το χρόνο μέχρι να κλείσει τον ενιαύσιο κύκλο του, τα επόμενα Χριστούγεννα, χαρακτηρίζει το βαθμό των σχέσεων της κοινωνίας του Τριπόταμου. Βασικό στοιχείο του εθίμου είναι το κοινό τραπέζι που γίνεται ανήμερα των Χριστουγέννων, στο οποίο παρακάθονται μόνο οι αρχηγοί των οικογενειών του χωριού, αφού πρώτα ανταλλάξουν λόγους αλληλοκατανόησης και συμφιλιωθούν μεταξύ τους. Σε αυτό το κοινό τραπέζι συζητούν και για τις ανάγκες του χωριού. Τα φαγητά είναι τα ίδια εδώ και αιώνες και σερβίρονται με την ίδια πάντα σειρά: η σούπα με ρύζι αυγολέμονο, το βραστό κρέας, το στιφάδο, οι ντολμάδες, το ρόστο και τέλος τα φρούτα. Το κρασί ρέει άφθονο και πίνεται σε χάλκινα τάσια-κούπες.

Η Εκκλησία του χωριού είναι τα «Εισόδια της Θεοτόκου» και εορτάζεται στις 21 Νοεμβρίου, ημέρα μεγάλου «Πανηγυριού» για τα σπίτια του χωριού, που ανοίγουν τις πόρτες τους και με σπιτικούς νηστίσιμους μεζέδες καλοδέχονται τους επισκέπτες στο τραπέζι τους, μετά από τη Θεία Λειτουργία έως αργά το βράδυ. Οι άνθρωποι και οι ήχοι των τραγουδιών διαχέονται μέσα στις στοές και τα δρομάκια του χωριού, διαφοροποιώντας τη «ρότα» της καθημερινότητας.

Η απόσταση του χωριού από τη Χώρα της Τήνου είναι 5 km και από το χωριό μπορεί να φθάσει κανείς εύκολα στους παραδοσιακούς οικισμούς της Εξωμεριάς, στα Μέσα και στα Πάνω Μέρη του νησιού, καθώς και στις ιδιαίτερες παραλίες του, μιας και ο Τριπόταμος βρίσκεται πάνω στο σταυροδρόμι προς την Ενδοχώρα. Παλαιοί δρόμοι και λιθόκτιστα μονοπάτια που διέρχονται από το χωριό, με κατεύθυνση προς τη Χώρα και την Ενδοχώρα, ενδείκνυνται για πεζοπορία. Πολλά από αυτά είναι συντηρημένα και σηματοδοτημένα. Μέσα από το χωριό περνά η διαδρομή 3 προς τα χωριά Σμπεράδος, Μουντάδος, καταλήγοντας στο Μοναστήρι της Αγίας Πελαγίας.